Historia Cmentarza Orląt Lwowskich
Często słyszy się nazwę Cmentarz Orląt Lwowskich, wiemy że mieści się na Ukrainie i spoczywają w nim młodzi bohaterowie, ale czym się przysłużyli, za co zginęli i w jakich okolicznościach, jest dla nas tajemnicą. Postanowiliśmy przybliżyć tę część historii.
„Umarli, abyśmy żyli wolni”
Orlęta Lwowskie to określenie poetyckie miejsca pochówku młodych ochotników i żołnierzy, którzy zginęli w latach 1918-1920 w walkach we Lwowie i w okolicznych miejscowościach. Cmentarz Obrońców Lwowa – tak brzmi oficjalna nazwa cmentarza. Orlęta Lwowskie – to zdrobnienie powstałe w patriotycznym uniesieniu, w nawiązaniu do godła. Cmentarz został zaprojektowany przez studenta Politechniki Lwowskiej – Rudolfa Indrucha, który walczył w obronie Lwowa. Cmentarz Orląt Lwowskich w promienistym kształcie schodził od kaplicy znajdującej się na szczycie, ku zboczu, gdzie u jego podstawy znajdowała się brama z Łukiem Chwały, na której widniał łaciński napis „Mortui sunt ut liberi vivamus” – „Umarli, abyśmy żyli wolni”. W 1971 r. czołgi zniszczyły Łuk Chwały, ostała się tylko część ze znaczącym napisem. W katakumbach, pod cmentarną bramą urządzono warsztat samochodowy, zniknęły lwy trzymające w łapach niewygodne dla sowietów napisy „Zawsze Wierny” i „Tobie Polsko”. Ten niemy świadek bohaterskich czynów stał się największym wrogiem dla władzy sowieckiej. Dziś z Łuku Chwały sprzed 1939 roku zostały resztki kolumnady, lwy z tarczami nie wróciły na swoje miejsce. Główne wejście jest zamurowane, na cmentarz wchodzi się wejściem bocznym.
Kiedy Lwów zaczęły zajmować ukraińskie bojówki, w nocy z 31 października na 1 listopada 1918, w jego obronie stanęła ludność miasta, na czele z harcerstwem. To młodzi chłopcy, mający nawet 14 lat. Pisząc o Cmentarzu Orląt Lwowskich, na którym spoczywają dzielni harcerze, nie sposób pominąć dwóch osób, bez których harcerstwo nie mogłoby istnieć.
Twórcy Harcerstwa Polskiego
Rok 2008 został uchwalony rokiem Andrzeja i Olgi Małkowskiej – twórców Harcerstwa Polskiego. Kim byli i czym się zasłużyli?By odpowiedzieć na to pytanie niezbędne jest przybliżenie ich biografii. Andrzej Małkowski jako kilkunastoletni chłopiec pisze w swoim pamiętniku „Od dziś moje życie należy do Ojczyzny” i tak zaczyna służbę w skautingu, później zorganizuje drużynę skautowską we Lwowie i w całej Polsce. To czas sprzyjający patriotycznym uniesieniom, zabory, walka o odzyskanie niepodległości. Uczył jak wychować młodzież, kształtować patriotów, gotowych walczyć za ojczyznę. Drukował materiały o skautingu i harcerstwie w dwutygodniku „Skaut”. Był autorem Prawa Harcerskiego, na którym opiera się dzisiejsze drużyny. Jako pierwszy założył Krzyż Harcerski i nigdy się z nim nie rozstawał. We Lwowie rozgorzała nie tylko batalia o niepodległość, ale i silne uczucie pomiędzy Andrzejem i Olgą. Razem odegrali ważną rolę w wychowaniu pokolenia młodych Polaków. Oldze wiele zawdzięcza harcerstwo żeńskie, była drużynową, członkinią w Naczelnictwie. Tak zapamiętana przez jedną z harcerek „Olga była chłodną i twardą i stal! – dla siebie i zawsze uroczą pociągająca wzwyż, ku słońcu innych i to nawet wówczas, gdy słońce jej życia chyliło się wyraźnie ku zachodowi” W jej drużynie po raz pierwszy zabrzmiało „Czuwaj”, wciąż aktualne harcerskie pozdrowienie. 19 czerwca 1913 r. odbył się pierwszy polski ślub harcerski – Olgi i Andrzeja Małkowskich. 30 października przychodzi na świat Lutyk – nieprzypadkowo wybrane imię, pochodzące od bohaterskiego plemienia słowiańskiego. Ich celem było stworzenie „Rzeczypospolitej Lutyckiej” – osady lub gminy, której życie miało toczyć się po harcersku.
Andrzej wraz z wybuchem wojny zaciągnął się do Legionów. Olga otworzyła ochronki dla dzieci, punkty sanitarne. Wspólnie organizowali składy amunicji. Próbując stworzyć nową „Rzeczypospolitą” musieli uciekać z Podhala, najpierw do Anglii, następnie do USA. Przez ten cały czas aktywnie działali. Andrzej miał spotkać się z oddziałem w Odessie, ale zginął w wyniku zatonięcia statku. Olga założyła Dom Dziecka Polskiego, niosła pomoc rodzinom na uchodźstwie, kontynuuowała działalność skautowską. Zorganizowała skautową służbę międzynarodową niosącą pomoc dzieciom na terenach wyzwalanych. Zmarła 15 stycznia 1979 r. Spoczywa wraz z mężem na cmentarzu w Zakopanem.